Joke: “Mama stierf toen ik zestien was. Ze had kanker. Haar dood kwam als een mokerslag. Al die jaren had ze de symptomen voor mij verborgen gehouden. Ze deed het huishouden, speelde viool, stond op de markt met zelfgemaakte hoeden en beugeltasjes. Hoe ondraaglijk de pijn ook geweest moet zijn, klagen deed ze nooit. Ze bleef een mama. Ik wist wel dat ze kanker had, maar ik was zeker dat ze zou genezen. Op haar begrafenis lag ze opgebaard. Ik kon haar niet loslaten. Haar vingers, ijskoud, werden warm en soepel onder mijn handen. Op school begreep ik niet waarom de anderen lachten. De wereld stond stil. Hoe kon die van anderen blijven draaien? Op mijn negentiende kreeg ik mijn eerste kind. Daarop volgden er nog drie. Ik wilde mijn kinderen geven wat zij mij gegeven had: liefde, warmte, geborgenheid. ‘Hoe zou mama dat doen?’ ‘Wat zou mama denken?’ ‘Zou ze fier zijn?’ Die gedachten dwaalden door mijn hoofd. Ik wilde precies zijn zoals zij. Het werd onhoudbaar. Pas toen ik inzag dat ik haar moest loslaten, kon ik de zoektocht naar mezelf inzetten. Nu ik eindelijk gemoedsrust heb gevonden, besef ik hoe erg ik op haar lijk. Ik zeg de dingen die zij zei, ik gebruik haar gebaren, ik erfde haar creativiteit. De foto is gemaakt in 1992, enkele jaren voor haar dood. Het sjaaltje om haar hoofd koester ik diep. Ook de lippenstift die ze toen droeg, heb ik nog steeds. We zijn als twee druppels water. Dat is een groot geschenk. Ze heeft mij zestien prachtige jaren gegeven. Ik heb geleerd dat je tijd moet maken voor wat belangrijk is. ‘Later’ was plots ‘nooit’. Daarom ben ik een fulltime moeder voor mijn vier kinderen. Ik stel niet uit. Ik geef hen al mijn tijd, al mijn aandacht, al mijn liefde. Nu.”